Што е колонoскопија – кога и како се изведува?
Ендоскопски дијагностички методи
Колонoскопијата се применува за испитување на слузницата на дебелото црево, за отстранување на полипи во дебелото црево (мали, бенигни тумори), за земање примероци, биопсија на дебелото црево и друго.
Колонoскопијата е најсигурниот, најдеталниот преглед на дебелото цревo и со овој преглед можат да се утврдат и почетни абнормалности и болести во најраните фази. Оваа дијагностичка метода е многу попрецизна од иригографијата и може да го открие карциномот на дебелото црево уште во неговите рани, почетни стадиуми.
Подготовка на пациентот
Пред да се изведе колоноскопијата, на пациентот му се даваат упатства. Така, пациентот не смее ништо да јаде и да пие 6 часа пред колоноскопијата. Пациентот треба да престане да зема лекови кои го зголемуваат ризикот од крварење, како што се на пример аспиринот и нестероидните антиинфламаторни лекови, неколку дена пред изведувањето на колоноскопијата. Исто така, пред изведувањето на процедурата, на пациентот му се дава средство за прочистување, лаксатив со што се чисти дебелото црево. Дебелото црево треба да е потполно испразнето, бидејќи, во спротивно, колоноскопијата не е можно да се изведе. Иако самиот преглед е непријатен за пациентот, сепак е релативно безбеден. Доколку пациентот има тешка срцева, белодробна или бубрежна болест треба за тоа да го информира лекарот.
Изведба на колоноскопија
Долга, тенка свитлива цевка се спроведува преку анусот (чмарот) до дебелото црево. Ова обично трае околу 15 минути и се изведува со интравенска седација. Алергиска реакцијата кон лековите за смирување е релативно ретка.
Колонoскопијата се изведува во болнички услови како амбулантска процедура (т.е пациентот не се хоспитализира).Ја изведува лекар-специјалист, кој е посебно обучен за изведување на оваа процедура.
Друга, понова опција е виртуелна колоноскопија со компјутерска томографија (КT). Таа дава уште попрецизен преглед на слузницата на дебелото црево, по целата негова должина.
Компликации
Колоноскопијата и полипектомијата (отстранување на полипи) се многу безбедни методи и сериозните компликации се многу ретки.
Како компликации може да се јават:
- алергиска реакција кон лековите кои се користат за смирување,
- перфорација (пробивање) на ѕидот на дебелото црево (еднаш на 2000-5000 интервенции),
- крварење-најчесто при полипектомија (еднаш на 300-500 интервенции),
- инфекција на дебелото црево или на други органи,
- срцев удар, срцев застој, проблеми со дишењето (многу ретко).
Се преземаат сите мерки за да се минимизира ризикот од комликации. Постојат начини за рано откривање и следење на појавата на овие компликации. Многу ретко може да се јави потреба од хоспитализација, хируршка операција, хранење преку инфузија или трансфузија на крв.
Посебни мерки на претпазливост се преземаат доколку пациентот:
- има тешка срцева, белодробна или бубрежна болест,
- има шеќерна болест,
- има намален имунитет,
- прима хемотерапија,
- има заболување на срцевите залистоци, пејсмејкер,
- многу лесно крвари или зема лекови против згрутчување на крвта како на пример аспирин или други лекови,
- има алергија кон лекови,
- доколку е пациентката бремена, или постои сомневање на бременост.
Биопсија при колоноскопија
Доколку при колоноскопијата се види сомнителна промена на слузницата на дебелото црево, може да се земе парче од таа промена (да се земе биопсија) и да се испрати на патохистолошки преглед. Патологот, испитувајќи го под микроскоп земениот материјал при биопсијата, ќе ја постави дефинитивната хистолошка дијагноза за карцином на дебелото црево. Истовремено, патологот го одредува и степенот на диференцираноста (градус) на туморот.
Според тоа, дијагнозата треба да се постави со колоноскопија или хируршка биопсија и хистологијата треба да биде во согласност со критериумите дадени од Светската Здравствена Организација (СЗО).