Панкреас
Панкреасот е жлезда со внатрешно и надворешно лачење.Таа е долга околу 15 cm и има форма на положена буква Ј, чиј поширок крај се нарекува глава, средниот дел се нарекува тело, а најтесниот дел од жлездата се нарекува опаш.
Панкреасот е сместен зад желудникот и лежи пред `рбетниот столб. Личи на положена тенка круша.
Овој орган во човековото тело има две важни фукции:
- произведува и лачи дигестивни сокови, кои помагаaт во варењето на храната,
- произведува и лачи хормони (инсулин и глукагон), кои го регулираат нивото на шеќерот во крвта. Овие хормони помагаат организмот да ја складира и користи добиената енергија од храната.
Соковите кои помагаат во варењето на храната се создаваат во егзокрините панкреасни клетки (клетки со надворешно лачење), додека пак хормоните како што се: инсулинот и глукагонот се создаваат во ендокрините панкреасни клетки (клетки со внатрешно лачење).
Карцином на панкреас
Неколку неповолни факти го карактеризираат карциномот на панкреасот, заболување кое некои автори го означуваат како застрашувачко.
Пред сé, инциденцата на панкреасните неоплазми е во постојан пораст, а причините за тоа сé уште не се познати.
Објавени нови случаи и смртни случаи од карцином на панкреас во САД, за 2008 година се:
- Нови случаи на карцином на панкреас: 37,680
- Смртни случаи: 34,290
Понатаму, болеста многу ретко се открива во ран стадиум, кога и излекувањето е можно, а дури и палијативните третмански постапки ретко го постигнуваат саканиот ефект.
И покрај техничкиот развој и усовршувањето на методите кои овозможуваат откривање на присуство на малигноми, разочарувачки мал напредок е постигнат во откривањето и разбирањето на биологијата на овој малигном.
Околу 95% од сите карциноми на панкреасот започнуваат од егзокрините клетки, со нивно абнормално и неконтролирано растење и делење.
Карциномот на панкреасот е на четврто место, според едни, односно на петто место, според други автори, како причинител за смрт од малигно заболување.
Се јавува почесто кај мажите отколку кај жените и тој однос е 2:1.
Почесто се јавува кај лица со понапредната возраст и ризикот од развој на ова малигно заболување се зголемува со возраста.
Така статистиките покажуваат дека во групата од 40 до 44 години инциденцата изнесува 2/100 000, за да во старосната група над 85 години достигне вредност од 96.1/100 000.
Средна возраст на појава на карциномот на панкреасот е 69 години.
Причини и фактори на ризик за рак на панкреас
Ракот на панкреасот се јавува како последица на неконтролиран раст и делење на клетките на панкреасот. Тоа е болест во која малигните клетки се формираат во панкреасното ткиво.
Како и кај другите карциноми кај човекот, така и за карциномот на панкреасот не е позната причината за неговото јавување.
Безброј фактори на ризик се наведуваат како можни причинители, меѓутоа ниту еден од нив не е дефинитивно потврден како етиолошки агенс.
Сепак, како фактори на ризик се спомнуваат следниве:
Возраст
Почесто се јавува кај лица со понапредната возраст и ризикот од развој на ова малигно заболување се зголемува со возраста.
Така статистиките покажуваат дека во групата од 40 до 44 години инциденцата изнесува 2/100 000, за да во старосната група над 85 години дотигне вредност од 96.1/100 000.
Средна возраст на појава на карциномот на панкреасот е 69 години.
Пол
Карциномот на панкреасот се јавува почесто кај мажите отколку кај жените и тој однос е 2:1.
Пушење
Се смета дека пушењето е важен фактор на ризик за настанувањето на карциномот на панкреасот.
При тоа, се смета дека ризикот е пропорционален со бројот на испушените цигари, односно со времетраењето на пушењето. Ризик да заболат од карцином на панкреас имаат долгогодишните пушачи, кои пушат повеќе од 20 цигари дневно.
Пиење на кафе
Пиењето на кафе, исто така се смета за фактор на ризик за настанување на карциномот на панкреасот. При тоа, се смета дека ризикот е пропорционален со количината на испиеното кафе. Оние кои пијат1 до 2 шолјички кафе на ден, се со двојно поголем ризик, а при пиење на три шолјички кафе, ризикот е тројно повисок.
Ризикот е најголем кај пушачи кои пијат три или повеќе шолји кафе на ден.
Некои хемиски агенси
При лабораториски, експериментални студии е утврдено дека некои хемиски агенси, меѓу кои се бензидинот и нитрозуреата, причинуваат создавање на карцином на панкреасот кај испитуваните животни.
Овие сознанија, меѓутоа, не се потврддени при испитувањата на човечките попилации кои се изложени да дејството на овие и слични хемиски супстанции како што се тоа, на пример, индустриските работници во хемиската индустрија.
Одредени заболувања на панкреасот
Одредени заболувања на панкреасот, како што се хроничниот панкреатит и шеќерната болест може да се предиспонирачки фактори за развој на карциномот на панкреасот.
Исто така и некои фамилијарни состојби како: наследен панкреатит, мултипла ендокрина неоплазија тип 1 синдром, наследен неполипозен карцином на дебелото црево и некои други наследни ретки синдроми моѓе да бидат ризични фактори за настанување на карциномот на панкреасот.
Превенција и скрининг кај карциномот на панкреасот
Бидејки не е позната причината за настанувањето на кациномот на панкреасот, како и сите можни фактори на ризик, не е можно да се спроведе адекватно спречување на болеста.
Сепак како превенција се наведува избегнување на оние фактори на ризик за кои се мисли дека го зголемуваат ризикот за настанување на овој малигном. На некои од тие фактори можеме да влијаеме и да ги контролираме. Тоа се, секако, на прво место пушењето и прекумерното консумирање на кафе.
На факторите на ризик како што се возраста и полот, не можеме да влијаеме.
Не постојат стандардни скрининг процедури за рано откривање на карциномот на панкреасот.
Ракот на панкреасот е многу тежок за окривање поради следново:
- нема никакви збележителни знаци и симптоми во раната фаза на болеста,
- знаците и симптомите, кога се манифестираат, личат на симптоми и знаци од многу други болести,
- панкреасот е скриен зад органите во абдоменот и како таков е тешко достапен за иследување.
Симптоми и знаци кај карциномот на панкреасот
Раните симптоми на карциномот на панкреасот се неспецифични и слични со симптомите на многу бенигни состојби. Поради тоа, ниту пациентите, па ни лекарите не им обрнуваат внимание.
Дури и наодите од помалку инвазивните иследувања, направени во оваа фаза од болеста, како што е, на пример, ехотомографијата на абдоменот, се во границите на нормалата и не го прикажуваат присутниот тумор, во неговата рана фаза.
Поради тоа, дијагнозата на заболувањето, кај најголемиот број на пациентите се поставува кога болеста е веќе во напреднат стадиум и кога веќе се манифестирале еден или повеќе симптоми од класичниот тријас: болка, жолтица и губење на телесна тежина. Овие симптоми веќе укажуваат на локално напреднат стадиум на болеста.
Симптомите на болеста зависат, пред се, од локализацијата на туморот и неговата проширеност.
Кај најголем број од болните (90%) првата манифестација на болеста е жолтицата пропратена со нагло губење на телесната тежина.
Основни симптоми и знаци на карциномот на панкреасот може да бидат: жолтица, болка и слабеење. Можни се и други симптоми на болеста, но тие не се специфични само за ракот на панкреас.
Се препорачува консултација со лекар при појава на некои од следниве симптоми и знаци: жолтица (жолта пребоеност на кожата и белките на очите), болка во горниот и среден дел на стомакот и грбот, нејасно губење на телесна тежина, губење на апетитот, малаксаност.
Како неспецифични симптоми се јавуваат гадење, повраќање, запек, слабост, јадеж по кожата, асцит.
Абдоминалната болка е присутна во 50 до 90% од случаите и во почетокот таа е дифузна, се јавува повремено, често зависи од завземената положба на болниот, а понекогаш може да се јави по земање на храна, поради што личи на болка предизвикана од чир во желудникот. Болката е најчесто локализирана во горниот дел на абдоменот (епигастриум), но една четвртина од пациентите имаат и болка во грбот. Болката во грбот е знак за напредната болест и постоење на инфилтрација во ретроперитонеумот.
Повеќе паранеопластични синдроми може да се манифестираат заедно со карциномот на панкреасот, а, иако ретко, тие може да бидат и единствената манифестација на болеста.
Се јавуваат: миграторен тромбофлебит и системски нодуларен паникулит или т.н. Вебер-Кристијаново заболување. Овој синдром се карактеризира со полиартритис и појава на црвени поткожни чворчиња кои понекогаш се некротични.
Овие симптоми може да бидат придружени со трески, абдоминална болка, масна некроза на косите, некроза на белите дробови и на другите органи.
Причината за појава на овој синдром е покаченото ниво на ензимот од панкреасот, липазата.
Ракот на панкреасот е многу тежок за окривање поради следново:
- нема никакви збележителни знаци и симптоми во раната фаза на болеста,
- знаците и симптомите, кога се манифестираат, личат на симптоми и знаци од многу други болести,
- панкреасот е скриен зад органите во абдоменот и како таков е тешко достапен за иследување
Дијагностички постапки кај карциномот на панкреасот
Дијагнозата се поставува со внимателно земена анамнеза, физикален преглед по системи, лабораториски испитувања, рендгенографски испитувања, инвазивни дијагностички процедури (за цитолошка и хистолошка дијагноза), радиоизотопски и ехотомографски испитувања.
Постојат првични и дополнителни дијагностички процедури.
Првични дијагностички процедури
Анамнеза и физикален преглед
При анамнезата, особено се обрнува внимание на присутните симптоми и знаци на болеста. Историјата на пациентот, неговите навики (алкохол, пушење, фамилијарна оптовареност со тумори, минати заболувања и лекувања од разни други болести) треба да бидат земени во предвид.
Податокот за нагло губење на телесна тежина, општа слабост, малаксалост, болка во горниот дел на абдоменот, жолта пребоеност на кожата и белките на очите, присуството на некои неспецифични симптоми, како гадење, повраќање, запек, слабост, јадеж по кожата, асцит, треба да го наведат лекарот да се посомнева за присуство на малигном.
По анамнезата следи внимателен физикален преглед по системи. Физикалниот преглед вклучува проверка на скриени симптоми на болеста како откривање на дискретно жолтило на кожата и на белките од очите, напипување на тумор во абдоменот, зголемен црн дроб, постоење на зголемени лимфни јазли, постоење на кожни промени како, на пример, црвени поткожни јазли, присутен тромбофлебит итн.
При физикалниот преглед на абдоменот често се открива зголемено, палпабилно жолчно ќесе.
По земањето на детална анамнеза и деталниот физикален преглед по системи, искусниот лекар може да се посомнева за постоење на карцином и да назначи и други испитувања, со цел да се постави точна и рана дијагноза.
Лабораториски испитувања
Во рутински испитувања спаѓаат: крвна слика и седиментација. Покрај рутинските испитувања, потребно е да се испитаат и хепаталните ензими, алкалната и киселата фосфатаза, уреата, креатиннот и електролитите.
Посебно е важно да се направат основните биохемиски иследувања кои ќе ја дополнат сликата за состојбата и можните нарушувања на функцијата на црниот дроб и/или функционалната состојба на жолчните патишта. Доколку постои билијарна опструкција (запушување или стеснување на жолчните канали), или, пак постојат метастази во црниот дроб, можат да бидат покачени вредностите на билирубинот и алкалната фосфатаза. Во 25 до 50% од случаите се јавува и хипергликемија (зголемено ниво на шеќер во крвта).
Радиолошка дијагностика
Техничкиот напредок постигнат во областа на радиолошката дијагностика ги зголемила можностите не само за дијагностицирање, туку и за одбирање на најсоодветен третман на карциномот на панкреасот. Во најголем број на случаи, новите методи овозможуваат да се избегне т.н. дијагностичка лапаротомија.
Перкутана ултрасонографија
Перкутаната ултрасонографија е најчеста иницијална дијагностичка метода која дава информации за постоењето, големината, локализацијата , карактеристиките на примарниот туморски процес, состојбата на жолчните патишта и на панкреасниот канален систем, за опструкцијата на жолчните или панкреасните канали, доколку таа постои, како и за постоењето на зголемени лимфни јазли или метастатски промени во црниот дроб и другите органи и структури во абдоменот. Ова метода се надополнива со компјутеризираната томографија на абдоменот. И двете методи може да се користат за водење на инструментот при постапката на перкутана биопсија.
Сепак, терба да се напомене дека нормалниот наод при овие дијагностички иследувања, не значи и сигурно не постоење на тумор на панкреасот.
Компјутеризирана томографија на абдоменот
Ова е пософистицирана, попрецизна дијагностичка процедура од перкутаната ултрасонографија. Со КТ скенот се прават серија на детални слики на полињата на внатрешноста на телото, земени од различни агли. Сликите се прават со компјутер поврзан за рендген апарат. Може да се користи и контраст вбризган во вена или со голтање како би се подобро прикажале одредени органи и структури.
Со оваа дијагностичка процедура може да се види големината на туморот, локализацијата, неговата локална проширеност, зголемените лимфни јазли, присутната опструкција на жолчните патишта и панкреасните канали.
Магнетна резонанца на абдоменот
Ова е дијагностичка процедура каде се употребуваат магнетни радиобранови и компјутер за да се добие серија на детални слики на одредено заболено поле во телото. И ова е прецизна дијагностичка процедура која помага во поставувањето на дијагнозата и во одредувањето на локалната проширеност на туморот и одредувањето на стадиумот на болеста.
ПЕТ скен (Positron Emission Tomography Scan)
Во оваа дијагностичка процедура се инјектира мала количина на радиоактивна гликоза во вените. Скенерот ротира околу телото на пациентот и прави серија од слики. Малигниот тумор на панкреасот има најголем афинитет кон радиоактивната гликоза, ја врзува за себе и станува видлив при ова снимање.
Ендоскопска ултрасонографија
Ендоскопската ултрасонографија е дијагностичка процедура при која со ендоскоп (тенка светла туба) се пласира во телото. Ендоскопијата е инвазивна метода која може да открие присуство на компресија на желудникот или дуоденумот предизвикана од туморската маса на главата на панкреасот. Исто така, оваа метода е многу корисна за откривање на туморски промени во регијата на Ватер-овата папила (место каде жолчниот и панкреасниот канал се спојуваат и заедно ги вливаат жолчката и панкреасните ензими во дванаестопалачното црево).
Ендоскопска ретроградна холангиопанкреатографија (ERCP)
Ова е дијагностичка процедура во која со специјален апарат и со помош на рендген се прикажуваат жолчните канали, жолчното кесе и каналите на црниот дроб како и панкреасниот канал. Со оваа дијагностичка метода може да се открие стеснување во каналите на различни нивоа, предизвикани од туморот. Понекогаш со истата метода можат да се разбијат и прошират стеснувањата и да се пласираат одредени цевчиња (стентови) со кои се решава проблемот на жолтилото, а често пати, и на болката. Исто така, за време на ова процедура може да се земе и парче за биопсија и за микроскопско испитување.
Перкутана трансхепатична холангиографија (PTC)
Ова е процедура во која со тенка игла се влегува преку кожата под ребрата во црниот дроб. Потоа се инјектира контраст и се снима црниот дроб и неговите канали со рендген. Доколку се наиде на блокада, се става тенка флексибилна туба (стент) преку туморот, со што се обезбедува дренажа на жолчката од црниот дроб во цревата. Доколку е невозможна внатрешна дренажа, се прави надворешна, со која жолчката се дренира надвор преку дренот во кеса. Оваа метода се користи единствено ако неможе да се изведе ендоскопска ретроградна холангиопанкреатографија (ERCP).
Лапароскопија
Лапароскопијата е хируршка процедура со која се гледаат органите во абдоминалната празнина. Се прават мали резови во одредени точки на стомачниот sид и се влегува низ тие отвори со специјална камера (лапароскоп), при што се гледаат директно абдоминалните органи. При лапароскопијата може да се земе и дел од ткивото на заболениот орган за понатамошно патохистолошко испитување (биопсија).
Биопсија
Биопсијата се зема со помош на тенка игла водена под ултразвук или за време на лапароскопската процедура, а редовно се зема при отворена хируршка интервенција. Со хистолошки преглед на материјалот земен со биопсијата се поставува дефинитивна дијагноза за карциномот на панкреасот.
Сите овие претходно наведени дијагностички постапки овозможуваат поставување на дијагноза, но и одредување на локалната проширеност на туморот. Исто така, се откриваат и присутните метастази во регионалните лимфни јазли и во абдоминалните органи.
Ширење на ракот
Патологија
Туморите на панкреасот можат да се поделат на ендокрини и егзокрини, во зависност од тоа од кои клетки потекнуваат.
Ендокрини тумори на панкреасот
Функционални ендокрини тумори
Ендокрините тумори настануваат како последица на неконтролираното делење на ендокрините клетки (клетки со внатрешно лачење) на панкреасот и често произведуваат хормони. Тоа се ретки тумори и се јавуваат само во 5% од сите карциноми на панкреасот. Поголемиот дел од ендокрините тумори на панкреасот се функционални аденокарциноми, кои продуцираат специфични хормони. Постојат неколку видови на ендокрини клетки и секој од нив продуцира свој посебен хормон или пептид (мала протеинска молекула). Функционалните ендокрини тумори се наречени според хормонот кој го секретираат.
Во ендокрини тумори на панкреасот спаѓаат:
Insulinom – тумор при кој е зголемено нивото на хормонот инсулин, па во крвта доаѓа до хипогликемија (намалување на нивото на гликозата во крвта). Инсулиномот е редок тумор и во 90% од случаите е бениген. Обично се јавува на возраст од 50 до 60 години и тоа подеднакво и се јавува и кај мажите и кај жените.
Пациентите со оваа болест обично развиваат хипогликемија (намалено ниво на гликозата во крвта), поради зголемената секреција на хормонот инсулин, кој доведува до абнормално ниски вредности на шеќерот во крвта.
Gastrinom (Zollinger-Ellisonov sindrom) – ова е тумор при кој е зголемено нивото на хормонот гастрин и во 70% од случаите е малиген.
Гастриномот е болест каде постои зголемена секреција на гастрин (хормон кој ја стимулира продукцијата на желудечната хлороводородна киселина) и доведува до појава на мнобројни улкуси во горниот дел на системот за варење. Гастриномот бил за прв пат опишан кај пациенти со ретка форма на интензивна улкусна болест т.н. Zollinger-Ellison-ов синдром.
Глукагоном е поредок тумор, кој предизвикува блага форма на дијабет, поради зголемената секреција на глукагонот (хормон кој ја стимулира продукцијата на глукозата).
Друг редок функционален еднокрин тумор на панкреасот е випом (туморските ендокрини клетки лачат вазоактивен итестинален пептид), и доведува до развој на т.н. Verner-Morrisonov sindrom – се одликува со воденести проливи, хипокалиемија (ниско ниво на калиум во крвта) и ахлорхидрија (потполн недостаток на лачење на солна киселина во желудечниот сок), и во 60% од сличаите е малиген. Овој синдром се јавува како резултат на зголемена секреција на васоактивен интестинален пептид (ВИП) ид страна на ендокрините клетки на панкреасот. Уште познат како випом.
Друг редок функционален еднокрин тумор на панкреасот е и самотостатином.
Ендокрините тумори најчесто се сместени во опашката или телото на панкреасот и обично имаат побавен раст во споредба со почестите егзокрини дуктални аденокарциноми на панкреасот.
Ендокрините тумори можат да достигнат големина до 10 cm, па и повеќе, пред да се јават одредени симптоми, како болка или опиплива туморска маса, губиток на телесна тежина и зголемена слезенка поради притисок на туморот на вената на слезенката (која ја одведува крвта од слезенката).
Нефункционални ендокрини тумори
Нефункционални ендокрини тумори – овие тумори не продуцират хормони, па обично клиничката слика се развива дури кога туморот ќе достигне големи димензии и со својот притисок на околните органи и структури ќе предизвика болка во абдоменот и грбот. Тие учествуваат со една третина од сите ендокрини тумори на панкреасот и повеќето се малигни. Нефункционалните ендокрини тумори не секретираат хормони и тешко е да се разликуваат од егзокрините тумори на панкреасот.
Карциноми на егзокрините клетки на панкреасот
Околу 95% од сите карциноми на панкреасот започнуваат од егзокрините клетки, со нивно абнормално и неконтролирано растење и делење. Најчест хистолошки тип е дукталниот аденокарцином (80 до 90%), кој е по потекло од дукталниот епител, многу поретки се аденосквамозниот (4%), гигантоцелуларниот (4%) и цистоаденокарциномот (2%).
Макроскопски, карциномот на панкреасот се манифестира како белузлава нејасно ограничена туморска маса. Многу често во неговата околина се присутни фиброзни промени и придружен панкреатит.
Малигномите се најчесто локализирани во подрачјето на главата на панкреасот (73-75%), на телото се локализирани само 2% од туморите и на опашката се наоѓаат 7%.
Ширење на дукталниот егзокрин аденокарцином на панкреасот
Локално ширење на туморот
Карциномот на панкреасот се проширува кон околните структури со директен, инваазивен раст, а кои од нив ќе бидат зафатени, ќе зависи од примарната локализација на туморот.
Лезиите кои се локализирани на главата на панкреасот се прошируваат кон и во дванаестопалачното црево и желудникот. Туморите кои се локализирани на телото на панкреасот, покрај овие два органи, можат да ги инфилтрираат и слезинката и дебелото црево (трансферзалниот колон).
Малигномите сместени примарно во опашката ги инфилтрираат левиот бубрег и надбубрежната жлезда, слезината и дебелото црево.
Лимфогено ширење на туморот
Лимфогеното метастазирање примарно настанува кон и во регионалните лимфни јазли како што се панкреато дуоденалните, супрапанкреатичните лимфни јазли, како и во лимфните јазли во хилусот на црниот дроб.
При напредната болест можна е појава на метастатски промени и во поодалечените лимфни јазли, како оние околу големите крвни садови, како што се аортата и вена кава, и во медијастиналните лимфни јазли.
Системски манифестации
Метастазите по крвен пат, во оддалечените ткива и органи, се чести при напредната болест. Венскте садови на панкреасот се вливаат во црниот дроб, поради што тој е најчестото место на метастази кои настануваат со расејуавње на клетките по крвен пат.
Исто така и белите дробови и плеврата се чести локализации на хематогените метастатски депозити.
Директна имплантација на малигните клетки
Четвртиот начин на проширување на карциномот на панкреасот е директната имплантација на малигните клетки, која може да настане на перитонеалната површина од било кој орган во абдоменот.
Градус и стадиуми
Стадиуми на болест
Стадиум на болеста претставува утврдување на нејзината проширеност. Одредувањето на стадиумот на болеста е клучен фактор за спроведување на адекватна терапија кај секој пациент одделно. Според тоа, стадиумот има тераписки и прогностички цели.
Клиничкиот стадиум на болеста се одредува според критериумите (TNM-tumor, nodus, metastasa) класификацијата и систем и AJCC системот на стадиумско групирање.
Клиничка класификација (TNM)
TNM класификација, односно pTNM класификација
Примарен тумор – Т
- TX: примарниот тумор не може да се процени,
- T0: нема клинички знаци за постоење на примарен тумор,
- Tis: Carcinoma in situ
- T1: Туморот е ограничен на панкреасот и е 2 cm или помалку во својот најголем дијаметар
- T2: Туморот е ограничен на панкреасот и поголем од 2 cm во својот најголем дијаметар
- T3: Туморот се шири надвор од панкреасот, но без зафаќање на целијачната оска или горната мезентерична артерија
- T4: Туморот ја зафаќа целијачната оска или горната мезентерична артерија (неоперабилен примарен тумор)
Оперативниот третман се применува кога нема знаци на екстрапанкреатична болест или директна туморска екстензија во целијачна оска и горна мезентерична артерија.
Регионални лимфни јазли N
- NX: регионални лимфни јазли не можат да се утврдат,
- N0: нема метастази во регионалните лимфни јазли,
- N1: присутни метастази во регионалните лимфни јазли.
Далечни метастази M
- MX: присуство на далечни метастази не може да се утврди,
- M0: нема далечни метастази,
- M1: присутни далечни метастази.
Степен на диференцијација на малигните клетки (градус)
- GX – степенот не може да се процени;
- G1 – добро диференциран тумор;
- G2 – средно добро диференциран тумор;
- G3 – лошо диференциран тумор;
- G4 – недиференциран тумор.
AJCC стадиумско групирање
Стадиум 0
- Tis, N0, M0
Стадиум IA
- T1, N0, M0
Стадиум IB
- T2, N0, M0
Стадиум IIA
- T3, N0, M0
Стадиум IIB
- T1, N1, M0
- T2, N1, M0
- T3, N1, M0
Стадиум III
- T1, N1, M0
- T2, N1 M0
- T3, N1, M0
Стадиум IV А
- Т4, кое било N, М0
Стадиум IV B
- кое било Т, кое било N, М1
Третмански опции
За одредување на најадекватна тераписка опција за одреден пациент, се разгледуваат многу фактори, како на пример: стадиумот на болеста, градусот на туморот, возраста на пациентот, неговата општа состојба и други фактори. Секој пациент треба да се разгледува одделно и да се избере најдобрата тераписка опција за него.
Расположиви тераписки опции за карциномот на панкреасот се:
- хируршки третман,
- радиотерапија,
- хемотерапија,
- биолошка терапија.
Кој од овие тераписки опции, или нивна комбинација, ќе се примени, зависи од сите претходно наведени фактори.
Хируршки третман
Оперативното лекување може да биде делумно или целосно отстранување на туморот. Операбилноста на туморот се проценува уште со самото откривање на болеста, а дефинитивна одлука за радикалноста се донесува за време на самиот оперативен зафат, откога прецизно се одреди состојбата на туморот и неговите односи со околните органи и важни структури, при што воедно се утврдува и дефинитивниот стадиум на туморот важен за конзервативното долекување.
Радиотерапија
Радиотерапијата се применува ако туморот е осетлив на јонизирачките зраци. Има два типа на радиотерапија: надворешна радиотерапија при која се употребува специјален апарат, линеарен акцелератор, кој произведува високоенергетски фотони и кој зрачи од надвор, т.е. преку телото на пациентот.
При внатрешната радиотерапија се употребуваат радиоактивни супстанции пласирани во вид на игли, кои се внесуваат во самиот тумор и неговата околина. Кој тип на радиотерапија ќе се примени зависи од типот и стадиумот на туморот.
Хемотерапија
Хемотерапијата е терапија со цитостатици, лекови кои го стопираат растот на туморските клетки или ги убиваат или го стопираат нивното размножување. Хемотерапијата обично се дава во вид на интравенска инфузија, но може да се дава и орално, во вид на таблети.
Регионалната хемотерапија го аплицира лекот директно во туморот или во неговата најблиска околина.
Биолошка терапија
Постои и таканаречена биолошка терапија која кај болниот го зајакнува имунолошкиот систем, кој се бори против самиот тумор. Оваа терапија се нарекува уште и биотерапија или имунотерапија.
Третман на болка кај пациентите со рак на панкреас
Посебно е важен третманот на болката кај болните со рак на панкреас. Болката настанува кога туморот ги притиска околните нерви и органи блиску до панкреасот. Доколку аналгетиците не се доволни за ублажувањето на болката, може да се примени нервна блокада, т.е. блокирање на нервите околу панкреасот со внесување на специјални супстанции или да се примени зрачење директно на туморот и околината при што може да дојде до делумно повлекување (регресија) на туморот, а со тоа се намалуваат и болките.
Следење по третман
Следење на пациентите
Контролните прегледи се прават на секои 2 до 3 месеци со цел да се спроведе палијативна терапија, доколку дојде до појава на одредени симптоми, кои треба да се згрижат.
Контролниот преглед опфаќа анамнестички податоци за постоечките симптоми и знаци, физикален преглед, кој има за цел проценка на состојбата на болниот.
Рутински лабораториски иследувања, графија на белите дробови, ултрасонографски преглед и компјутерска томографија на абдоменот се прават на секои 4 до 6 месеци, кај оперираните болни, со цел да се открие рано појавата на локален рецидив на болеста, кога и терапијата е поефикасна.