Карцином на вулва
Карциномот на вулвата не е често заболување. Се јавува кај околу 1-2/100 000 жени, и учествува само со 1% од сите карциноми кај жената. Честотата меѓу гинеколошките тумори изнесува 3-5%. Иако може да се јави и кај млади жени, сепак, карциномот на вулвата најчесто се јавува во возраст меѓу 60 и 70 години. Така, во 80 до 85% од случаите се јавува по менопаузата.
Покрај карциномот на вулвата честа е синхрона или асинхрона појава и на други карциноми (паранеоплазија), како и т.н. мултицентричност – истовремено појавување на повеќе жаришта на овој карцином.
Хистолошки типови на туморите на вулвата се:
- карцином на плочестите клетки (планоцелуларен карцином)
- малиген меланом на вулвата
Причини и ризик фактори
Епидемиологија
Карциномите на вулвата се ретки гинеколошки тумори (околу 5% од гинеколошките малигноми), карактеристични за напредната возраст, со пик на инциденцата кај пациентки над 65 години.
Причини и фактори на ризик
Како и за другите карциноми, така и за карциномот на вулвата, причините за негово јавување не се познати. Но, постојат одредени фактори на ризик, кои ја зголемуваат можноста за појава на ова малигно заболување кај одредени жени.
Сепак, присуството на еден или повеќе фактори на ризик, не значи и сигурно заболување од овој малигном.
Како докажани фактори на ризик за карциномот на вулвата се:
Возраст
Инциденцата на карциномот на вулвата кај жени под 45 годишна возраст е помала од 1 на 100 0000, додека кај возраст од 85 години, инциденцата изнесува 19 на 100 000.
Раса
Белите жени над 80 годишна возраст се со 0.23 до 4.0 пати повисок ризик од црните жени на истата возраст.
Претходни генитални заболувања
Воспаленија, инфекции, особено со HPV или HSV тип 2, постоење на преканцерозни лезии на вулвата, како вулварните дистрофии, Paget-овата болест и слично.
Третман на карциномот на вулвата
Без оглед на стадиумот на болеста или хистопатолошкиот тип, третманот на карциномот на вулвата е, пред се, хируршки.
Радикалната вулвектомија подразбира отстранување на вулвата со поткожното масно ткиво, заедно со двете ингвинофеморални регии. Во случај на постоење на метастатси депозити во ингвиналните лимфни јазли, зафатот продолжува со влез во малата карлица и со отстранување на лимфните јазли долж надворешната илијакална артерија. Нормално, ваквиот радикален зафат е следен со висок морбидитет и морталитет.
Наспроти него, конзервативниот хируршки третман на карциномот на вулвата во облик на едноставна вувлектомија или само широка ексцизија, е резервиран само за лезии со максимален промер до 2 cm и продор во длабочина до 1 mm.
Радиотерапијата, како модалитет на третман, кај карциномот на вулвата може да се примени како: предоперативна, постоперативна, самостојна метода и како палијативна.
Предоперативната радиотерапија има за цел намалување на волуминозните, егзофитични вулварни тумори, кои се локално напреднати, со што се овозможува полесно изводлив и помалку опсежен оперативен зафат. Се спроведува со фотони, со електрони, или со нивна комбинација, зависно од локалниот статус и регијата која се зрачи, а дозите кои се даваат преоперативно се движат од 30-45Gy.
Постоперативната адјувантна радиотерапија се спроведува како надворешна радиотерапија. Може да се реализира преку едно директно ингвино-феморално зрачно поле, доколку постои промена во макар 1 лимфен јазол, или преку две ингвино-феморални полиња после спроведена едноставна вулвектомија. Се остварува доза до 50-60 Gy со користење на електрони, со линеарен акцелератор.
Во случај кога постојат позитивни повеќе од 3 ингвинални лимфни јазли од едната страна, или позитивни лимфни јазли во двете ингвинални регии, постоперативната зрачна терапија се планира така, за да ги опфати и метастатските ингвинални регии, заедно со карличниот лимфен базен. Се користи надворешна радиотерапија, со линеарен акцелератор, со примена на рендгенски зраци со висока енергија за озрачување на карличните лимфни јазли, во комбинација со електрони за додавање на дополнителна „boost“ доза на ингвино-феморалните регии.
Надворешната радиотерапија на карличниот лимфен базен дава посупериорни резултати во поглед на преживувањето, во однос на хурушкото отстранување на карличните лимфни јазли (карлична лимфаденектомија).
Дефинитивна радиотерапија (само како единствен тераписки модалитет) се применува кај пациентки кои одбиваат оперативен третман, или кај кои неможе да се изведе операција од било кои причини. Обично, тоа се пациентки во понапредната возраст, со локално напреднати тумори, често со присутни метастази во регионалните ингвинални лимфни јазли. Зависно од зрачената регија, се користат високоенергетски фотони и/или електрони до вкупна доза од 60-70Gy.
Палијативната радиотерапија се спроведува со цел да се ублажат симптомите предизвикани од далечните метастази. Палијативните зрачни дози, како и режимите на фракционирањето зависат од регијата која се зрачи, интензитетот на симптомите, како и од очекуваното преживување.
Компликации од зрачната терапија
Сувиот или влажен радиодермит (зрачно воспаление на кожата) се рани компликации од зрачниот третман на карциномот на вулвата, кои се решаваат со локална тоалета и употреба да генцијана виолет (локално мачкање на озрачената регија).
Доцните компликации, за среќа не се чести ( 6-11%), а се манифестираат со некротични промени на кожата и поткожјето.
Посебен проблем претставува лимфедемот на долните екстремитети (оток на нозете), кој се јавува како последица на порекинот на лимфната дренажа, поради развој на фиброза во ингвиналните регии од комбинираниот оперативен и зрачен третман.
Следење по третман
Следење на болните
Контролните прегледи во првата година по завршувањето на третманот, се вршат на секои три месеци, а потоа на секои шест месеци.
При тоа, особено внимание се посветува на локалниот наод, со биопсирање на секоја сомнителна промена.
Контролните прегледи опфаќаат и преглед на комплетна крвна слика, испитување на нивото на уреа и креатинин и на хепаталните трансаминази.
Останатите рзгледувања се превземаат во зависност од симптоматологијата